On the first anniversary of the invasion of Ukraine by Russia, Anzhela Popyk reflects on the effects of the war on education of Ukrainian children in Poland
Polish version of the blog follows
Seeking refuge in Poland
The invasion of Ukraine by Russia in February 2022, forced more than 8 million people to flee the country. Approximately, 96% of the forced migrants are women and children. About 3.5 million Ukrainians sought refuge in Poland; 1.5 million, including 700,000 - 800,000 school age children, registered for Temporary Protection.
Two-thirds of Ukrainian forced migrants live in the biggest Polish cities. Poznań and Wrocław, which are the focus of our research project, became a refuge for about 100,000 and 300,000 Ukrainians, respectively.
Ukrainian children in Polish schools
Given the large proportion of children among Ukrainian forced migrants, school-age children are of interest to many actors.
Displacement disrupts education of too many refugee children. Therefore, it is important that displaced children have access to quality education.
According to Polish law, all foreign-born children are eligible to enroll in public schools. Many Ukrainian children have taken advantage of this provision. However, some parents I spoke with shared stories about difficulties registering their children in schools or changing schools when the family moved.
Others mentioned negative attitudes on the part of Polish parents who accused Ukrainian students of ‘taking places of Polish children’ and ‘overcrowding classes.’
In the 2022/2023 school year, about 200,000 Ukrainian children were enrolled in Polish schools accounting for 0.04 percent of the total number (4.6 million) of schoolchildren in the country. Approximately 500,000 Ukrainian children opted out of entering Polish schools despite the fact that school attendance is compulsory for children between the ages of 7 and 18.
Approximately 4,400 and 9,000 Ukrainian children attend public schools Poznań and in Wrocław, respectively. The majority are enrolled in primary schools; 3,200 in Poznań and 7,000 in Wrocław.
Uneasy choice
Ukrainian families value education. However, the decision to enroll children in Polish schools has not been an easy one for many Ukrainians. Separated from their significant others and living in limbo, many Ukrainian women hesitated whether to enroll their children in kindergartens and schools in Poland.
Women I have interviewed in the course of this research, provided various reasons for the low percentage of Ukrainian children enrolled in Polish schools. Many anticipate to return to Ukraine shortly and see no value in their children going to a Polish school. Several mothers mentioned differences in the education systems and school curricula and expressed concern about integration into Polish school and re-integration into Ukrainian schools upon return.
Given the differences in the educational systems and lack of Polish language knowledge, Ukrainian children are usually placed in lower grades and/or assigned to preparatory classes. These placements are perceived as downgrades. Many Ukrainian parents see them as unacceptable, particularly in light of the shortcomings related to distance learning during the COVID-19 pandemic.
Some parents feel Polish primary school curricula are ‘easier’ than Ukrainian ones and worry that their children would be bored in Polish schools and waste time. My interlocutors also thought that curricula in Polish secondary schools were significantly different from the material taught in Ukraine. Moreover, in high school students need to have sufficient competency in the Polish language not only to understand the material but also to be able to pass exams required to move to the next grade.
Between and betwixt
The ongoing war leaves Ukrainian families in perpetuated uncertainty. Living in limbo for many Ukrainian children means to be both ‘here’ and ‘there.’ As a result significant number of school age children to participate in both Polish and Ukrainian schools. This gives parents a sense of security that their children can keep up with Polish schools in case of prolonged stay in Poland and will allow them to follow Ukrainian curricula in case of return. Parents recognize that their children are overworked and in some instances lack motivation to succeed in school.
The question remains: How much can the children endure and what are the consequences living betwixt and between?
Edukacja dzieci w czasie wojny i niepewności
W pierwszą rocznicę inwazji Rosji na Ukrainę, Anzhela Popyk przedstawia refleksje o skutkach wojny dla edukacji ukraińskich dzieci w Polsce.
Poszukiwanie schronienia w Polsce
Inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. zmusiła ponad 8 milionów osób do ucieczki z zaatakowanego kraju. Około 96% uchodźców stanowią kobiety i dzieci.
W Polsce schronienie znalazło 3,5 mln obywateli Ukrainy ); w ramach pobytu czasowego w Polsce przebywa 1,5 mln osób, z czego 700 – 800 tys. to dzieci w wieku szkolnym.
Dwie trzecie ukraińskich uchodźców mieszka w największych polskich miastach, m.in. w Poznaniu (100 tys.) i we Wrocławiu (300 tys.), na których skupił się nasz projekt.
Ukraińskie dzieci w polskich szkołach
Ze względu na duży odsetek dzieci w wieku szkolnym wśród ukraińskich uchodźców, są one obiektem szczególnego zainteresowania ze strony władz i innych instytucji.
Migracja zakłóca kształcenie szkolne wielu dzieci uchodźców. Dlatego ważne jest, aby dzieci te miały dostęp do edukacji wysokiej jakości. Zgodnie z polskim prawem, wszystkie dzieci urodzone za granicą mają prawo zapisać się do krajowych szkół państwowych. Wiele ukraińskich dzieci skorzystało z tego przepisu. Mimo to niektórzy rodzice, z którymi rozmawiałam opowiadali o trudnościach przy zapisywaniu dzieci do szkoły lub zmianie szkoły w przypadku przeprowadzki.
Niełatwy wybór
Ukraińskie rodziny cenią sobie edukację. Jednak decyzja o zapisaniu dzieci do polskich szkół nie jest łatwa dla wielu ukraińskich rodziców. Wiele matek, żyjąc w zawieszeniu i w rozłące z bliskimi, waha się, czy zapisać swoje dzieci do przedszkoli i szkół w Polsce.
Kobiety, z którymi rozmawiałam w trakcie tych badań, podawały różne powody niskiego odsetka ukraińskich dzieci zapisanych do polskich szkół. Wiele z nich przewiduje, że wkrótce wróci na Ukrainę i dlatego nie widzą sensu, aby dziecko chodziło do polskiej szkoły. Niektóre matki wskazywały na różnice w systemach nauczania i programach szkolnych, wyrażając jednocześnie obawę, czy dziecko będzie w stanie zaaklimatyzować się w polskiej szkole, a potem – po powrocie – ponownie w ukraińskiej.
Ze względu na różnice w systemach edukacyjnych i brak znajomości języka polskiego, dzieci ukraińskie są zazwyczaj przydzielane do klas niższych lub kierowane na nauczanie przygotowawcze. To z kolei w powszechnym odczuciu obniża poziom kształcenia. Wielu ukraińskich rodziców uważa to za niedopuszczalne, zwłaszcza w świetle niedociągnięć związanych z nauczaniem zdalnym podczas pandemii COVID-19.
Niektórzy rodzice uważają, że programy nauczania w polskich szkołach podstawowych są łatwiejsze niż w ukraińskich i martwią się, że ich dzieci będą się nudzić i tracić czas w polskich szkołach. Moi rozmówcy uważali również, że programy nauczania w polskich szkołach średnich znacznie różnią się od materiału przerabianego w Ukrainie. Co więcej, w szkole średniej uczniowie muszą posiadać wystarczającą znajomość języka polskiego nie tylko po to, by zrozumieć materiał, ale także by móc zdać egzaminy wymagane do przejścia do następnej klasy.
Między młotem a kowadłem
Trwająca wojna pozostawia ukraińskie rodziny w ciągłej niepewności. Życie w zawieszeniu dla wielu ukraińskich dzieci oznacza bycie zarówno „tu,” jak i „tam”. W związku z tym znaczna liczba dzieci w wieku szkolnym uczęszcza zarówno do polskiej, jak i ukraińskiej szkoły. Daje to rodzicom poczucie bezpieczeństwa, że ich dzieci będą w stanie nadążyć za polskimi szkołami w przypadku dłuższego pobytu w Polsce, jednocześnie realizując materiał ze szkoły ukraińskiej na wypadek powrotu. Rodzice dostrzegają, że ich dzieci są przemęczone i w niektórych przypadkach brakuje im motywacji do osiągania sukcesów w szkole.
Pozostaje pytanie: Jak dzieci mogą przetrwać tę sytuację i jakie są konsekwencje życia między dwoma światami?